Diyafram Ayarı

Diyafram Nedir?

Fotoğraf makinelerinde objektif içerisinde yer alan bir perdedir. İnsanın göz bebeğini taklit eder. Tıpkı göz bebeğimiz gibi karanlıkta açılır, yüksek ışıkta kısılır. Tanım olarak, duyarkatın (Film/Sensör) ne kadar ışık alınacağına karar veren parçadır. F ile ifade edilir. F değeri şeklinde açıklanır. Diyafram açılırken rakam küçültülür, diyafram kısılırken rakam büyültülür.

Bu konunun videolu ve uygulamalı eğitimine sertifikalı UDEMY Kursu üzerinden katılmak ve ömür boyu sahip olmak için TIKLAYIN

Erdem Zengin’in Udemy Platformu üzerinden Sıfırdan Uygulamalı Fotoğraf Kursu hakkında daha fazla bilgi almak için TIKLAYIN

Diyaframın Ayarlanması

Diyafram ayarı analog (filmli) makinelerde objektif üzerinden, dijital makinelerde gövde üzerinden yapılır. Dijital fotoğraf makinelerinin arka ekranından, varsa üst ekranından ve vizör (bakaç) ekranından diyafram değeri okunur. Gövdede yer alan dişli benzeri çarklar aracılığı ile ayarlanır.

Diyaframın Görevleri ve Etkileri

Fotoğrafçılıkta temel olarak iki işlevi – görevi vardır.

1. Alınacak ışık miktarına karar vermek.
2. Net Alan Derinliği (Arka Plan Netliği) miktarına karar vermek.

1. Işık Miktarını Ayarlamak

Diyafram, fotoğraf makinesinde bulunan perde (Shutter – Obtüratör) mekanizması ile ilişikli şekilde çalışır. Dijital makinelerdeki ISO ayarı ve perde hızı gibi kavramlar değiştirilmeden sadece diyafram açılıp kısılarak ışık üzerindeki etkisi gözlemlenebilir. Eğer bir makine M modunda ISO manuel şekilde enstantane (shutter speed) değeri değiştirilmeden sadece diyafram açıp kısılarak farklı fotoğraflar çekilirse diyaframın ışık üzerindeki etkileri çok iyi gözlemlenir.

Manüel Modda Enstantane, ISO gibi değerlerin sabit kaldığı durumda diyaframın ışık üzerinde etkisi.

2. Net Alan Derinliğini Ayarlamak

Net Alan Derinliği: Fotoğraf makinesinin net olarak gördüğü alanın miktarıdır. Fotoğraf makineleri objektifin odak uzunluğu, nesneler arası mesafe ve diyafram açıklığı değerlerine bağlı olarak belirli alanları net fotoğraflayabilir. Net fotoğraflanan alanın ölçümüne net alan derinliği ismi verilir.

Fotoğraf Makinesinin Net Gördüğü Alandır

Net Alan Derinliğini yönetmek için 3 değere hakim olmak gerekir. Bunlar; cisimler arası mesafe ve makineye olan uzaklık, objektifin odak uzaklığı ve diyafram değeridir.

1. Odak uzunluğunun diyafram üzerindeki etkisi: Geniş açı objektifler her şeyi net çekme eğilimindedir. Dolayısı ile eğer her şeyin net çıkması isteniyorsa tercih edilmelidirler. Şayet arka planın bulanıklaştırılması isteniyorsa 50 mm ve üzerinde odak uzaklıkları tercih edilmelidir. Odak uzaklığı arttıkça net alan derinliği azalır. Örneğin 140 mm nin net alan derinliği 70 mm den çok daha azdır.

Odak uzaklığı arttıkça net alan derinliği azalır (Yeşil Alan Net Fotoğraflanır)

2. Nesneler arası mesafenin etkisi: Objektife yakınlaştıkça net alan derinliği azalır. Yani netlik yapılan cisim objektife yaklaştıkça arka planı netleştirmek zorlaşır. Şayet arka plan net çıksın isteniyorsa 7 metreden uzağı fotoğraflamak tavsiye edilir. Şayet arka plan bulanık isteniyorsa 5 metreden daha yakın çekimler yapılmalıdır.

Netlik Yapılan Nesnenin Makineye Olan Uzaklığı (Yeşil Alan Net Fotoğraflanır)

Burada dikkat edilmesi gereken başka bir konu da cismin arkasında bulanık veya net çıkması istenen obje veya fonun cisme olan uzaklığıdır. Örneğin 2 metrede duran bir modelin fotoğrafı çekilirken modelin 5 metre arkasındaki duvar bulanık çıkar. Ama duvar modelin hemen arkasındaysa modelle birlikte net alan derinliği alanına girerek net çıkacaktır.

3. Diyafram açıklığı etkisi: Yukardaki etkenler oluştuktan sonra diyaframın etkisi daha belirgin hale gelir. Yani cisim ilk 5 metrede ve odak uzaklığı 50 mm nin üzerindeyse açık diyafram arka planı bulanıklaştırır. Kısık diyafram arka planı netleştirir.

Diyaframın Odak Uzaklığına Etkisi (Yeşil Alan Net Fotoğraflanır)

F2,8 değerinde fotoğrafı çekilen nesnenin tamamı net çıkmayabilir

F5,6 değerinde cismin önündeki ve arkasındaki nesneler de netleşmeye başlar

F16 değerinde çok uzaktaki nesnelerde netleşir

Diyafram Kısıldıkça Arka Plandaki Nesneler Netleşir

Normal açılı objektifler için diyafram açıklığı değiştirildiğinde netlik üzerindeki etkileri oldukça güçlüdür. Ancak tele (dar açılı) objektiflerde odak uzunluğu çok yüksek olduğu için net alan derinliği çok dardır. Bu durum diyafram ile çok fazla yenilemez. Kuş vb gibi objeler fotoğraflanırken bu durum bir soruna dönüşür. Kuşun tamamı net çıksın diye F 7.1 – F 8 gibi diyafram değerleri tercih edilir.

Diyafram hesaplanırken objektifin odak uzaklığı ile birlikte hesaplandığı için rakam büyükken diyafram kısık, rakam küçükken diyafram açıktır. Bazı değişken odaklı objektiflerde diyaframın en açık olduğu değerler çifttir.

F değeri ile objektifin boyu orantılıdır

Örneğin 18-55 mm bir objektifin üzerinde 1:3,5-5,6 değeri yazar. Bu objektifte 18 mm değerinde F 3,5 değerine kadar ışık alan diyafram 55 mm değerinde en fazla F 5,6 değerinde ışık alabilecek demektir. Bazı değişken odaklı objektiflerde bu durum söz konusu değildir. Bu durum bu objektiflerin sahip olduğu özel teknoloji sayesinde kazanılır. Örneğin 70 – 200 mm değişken odaklı bir objektifin üzerinde 1:2,8 yazıyorsa bu durumda bu objektif 70 mm de de 200 mm de de F 2,8 değerinde ışık alabilir.

Özetle diyafram mekanizması fotoğrafın ışığının ayarlanmasının yanında netliği ve keskinliği gibi konularda da işleve sahip olan çok önemli bir mekanizmadır. Sevgiler, selamlar ve bol ışıklı günler.