Mumyalarıyla Meşhur Çanlı Kilise (Tchangli Klisse)

Aksaray’ın Akhisar Köyü’nde bulunan Çanlı Kilise ilginç tarihi ile tarihçileri dahi şaşırtıyor. Hristiyanların hac güzergâhında bulunan bu kilisenin bulunduğu yerleşke Aksaray’da bulunan en büyük tarihi yerleşke olabilir. Nora Antik Kenti ile burası dönemlerinin en önemli merkezleri. Büyüklükte ve önemde yarışırlar.

MÖ. 3000 li yıllara kadar dayanın bir tarih servetinin üstüne kurulmuş olan kilise ve yerleşkesi 10 000 m2 alana yayılmış dev bir müze. İçerisinden çıkarılan kedi ve çocuk mumyaları ise çok düşündürücü. M.S. 10 – 13 yy. arasında tarihlenen bu mumyalar Eski Mısır tarihinden fırlamış gibi. O tarihlerde kedi mumyasının neden yapıldığı ise bir soru işareti.

Çanlı Kilise 14.yy da inşa edilmiş. Ama o inşa edildiğinde yerleşkede kayadan oyma çokça kilise ve şapel var. Burası Hristiyanlık tarihinin en önemli alanlarından biri. Kutsal Kase burada deseler inanırım. Bu derece önemli bir dini merkez uzun yıllardır kimsenin yaşamadığı bir yer olduğu için zamana yenik düşmüş durumda.

Son yıllardaki hassasiyet çok uzun bir süredir gösterilmediği için defineciler deyim yerindeyse buranın canına okumuş. Şimdilerde Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün yaptığı çalışmalar ve aldığı güvenlik tedbirleri ile definecilere ayak bastırılmıyor.

İngiliz kadın seyyah ve casus Gertrude Margaret Lowthian Bell’in 1907 yılında çektiği fotoğraflara bakıldığında Çanlı Kilise’nin zamana nasıl yenik düştüğünü görebilirsiniz.

Çanlı Kilise 1907 – Kaynak : http://gertrudebell.ncl.ac.uk/

Böylesi önemli bir tarihi turistik merkezin dünya ve Türkiye turizmine kazandırılması için çalışmalar Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Aksaray Müze Müdürlüğü tarafından yürütülüyor. Vatandaşlar olarak bizim görevimiz bu değere sahip çıkmak ve devletin bu organlarına destek vermek.

Yerleşkede Eski Roma dönemine ait çokça eski yapı bulunuyor. Bu yapılardaki duvarlara oyulmuş küçük oyuklar dikkat çekici. Bu oyuklar Kapadokya Bölgesinde güvercin beslemek için de kullanılır. Bazı durumlarda ölen kişinin yakılan bedeninden kalan küllerin konduğu toprak kaplarda bu tür yerlere konmaktadır.

Çanlı Kilise Yerleşkesindeki Diğer Yapılar

Yerleşkedeki Diğer Yapıların Sırrı

Çanlı Kilise bir binadan ibaret değil. Yaklaşık 5000 yıllık bir dini merkez. Burası başlı başına bir tarih cenneti. Araçla kilisenin önüne kadar ulaşılabiliyor. Sahayı yürüyerek gezmenizi tavsiye ederim. Araçla gezilemeyecek bir coğrafyası var. Çanlı Kilise’nin doğusunda kalan yerleşim bölgesindeki mimari yüzey araştırmasında iki büyük kilise, iki şapel ve bunların yakınındaki odacıklardan meydana gelen bir manastır bulunuyor.

Burada yapılan kazılar sonucunda mangırlar, kurşundan ampuller, cam bilezik parçaları, madeni küpeler, yüzükler, yazılı belgeler, mumyalar ve mumya parçaları gibi buluntular ele geçmiştir. Çanlı Kilise’nin iç kısmı Hz. İsa ve Havarilerini konu alan fresklerle süslenmiştir. Çanlı Kilise ve çevresi keşfedilmesi, turizme kazandırılması gereken önemli alanlardan birisidir. Kilise ve çevresinde kayalara oyulmuş, tarihi 10 yy dan ile 14. yy a kadar uzanan çeşitli boyutlarda evler de yer almakta. Yapılan araştırmalarda büyük evlerin bölge halkının fakirleştiği zamanlarda birden çok ailenin yaşamını sürdürülmesini sağlayabilmek amacıyla parçalara bölündüğü anlaşılmıştır. (Kaynak: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Rehberi – 2012)

Çanlı Kilise Nerede?

Aksaray’a 17 kilometre uzaklıkta Akhisar Köyü’nün 4 kilometre kuzeydoğusunda çevreye hâkim bir alan üzerinde yer alan Çanlı Kilise yerleşkesine Çeltek Köyü’nden de ulaşabilirsiniz. Harita konumunu ve GPS koordinatlarını aşağıda bulabilirsiniz. Bu tepenin başka bir özelliği de Hasandağı’nın en güzel manzara fotoğraflarının çekildiği yer olması. Her mevsim Aksaray’ın bitki örtüsü ile muazzam biz manzara verir.

Çanlı Kilisenin Manzarası

Biz fotoğraf tutkunları için Çanlı Kilise çok özel bir yerdir. İster fotoğraf çekin ister çekmeyin. Bu mekanı görün. Havasını soluyun. 5000 yıl öncesinde insanoğlunun burada neler yaşadığını hayal edin. Ülkemiz bir doğa – tarih müzesi. Ve haya edilemeyecek kadar özel şeyler bir araya toplanmış. Gelecek nesillere onu güzel bırakmak ise bizim boynumuzun borcu. Bol ışıklı günler dilerim.

Erdem ZENGİN